In de 16de eeuw ontstonden er zogenaamde "nieuwskaarten":

kaarten, waardoor het publiek op de hoogte werd gehouden van aktuele gebeurtenissen. Met name waren dat de oorlogshandelingen. Bekend zijn de prenten, waarin Frans Hogenberg - in het volgende artikel komt hij uitvoeriger ter sprake - de veldtochten, belegeringen en andere aktiviteiten tijdens de tachtiger oorlog vastlegde.

RP P OB 78.784 244

Belegering van Vreeswijk. Gravure van  F. Hogenberg, 1603.  Utrecht, Gemeentelijke Archiefdienst. (Foto: Rijksmuseum).

Nieuwskaarten werden niet uitsluitend los verspreid; ze kwamen ook voor in boeken, die over de oorlogs gebeurtenissen handelden. Zo zijn bijvoorbeeld prenten van Hogenberg te vinden in P. Bor's "Oorspronck, begin ende aenvang der Nederlandscher Oorlogen", uitgegeven te Utrecht in 1603. Onder meer is in Bor's publikatie, waarvan een exemplaar berust in het Gemeente archief te Utrecht, een voorstelling te vinden van de strijd met de Spaanse troepen te Vreeswijk in 1585. Zoals dat wel meer het geval is bij dergelijke prenten, is er niet altijd sprake van een preciese weergave. Ook in de hier afgebeelde voorstelling met de strijd te Vreeswijk is te zien dat Hogenberg het niet al te nauw nam.

In Bor's publikatie komt geen afbeelding voor, die betrekking heeft op Vianen. In Lambert van den Bosch' "Tooneel des Oorlogs", uitgegeven te Amsterdam in 1675 komt Vianen wel voor. In Van den Bosch' boek waarvan een exemplaar bewaard wordt in het Gemeente Archief te Vianen, komen zowel "nieuwskaarten" voor, als plattegronden van steden. Onder deze laatste kategorie komt ook Vianen voor. "Tooneel des Oorlogs" van Lambert van den Bosch is een vervolg op "Historie of verhael van Saeken van Staet en Oorlogh" van Lieuwe van Aitzema. Deze laatste behandelde in zijn werk, dat uit vijftien delen bestaat, de periode 1621 - 1668. Van den Bosch begint bij 1669.

K005

Plattegronden, onder andere van Vianen. Anonieme gravure uit L. van den Bosch' "Tooneel des  Oorlogs", Amsterdam 1675.  Vianen, Gemeente Archief. (Foto: eigen collectie)

Lambert van den Bosch was konrektor van de Latijnse school te Dordrecht, maar werd daar wegens dronkenschap ontslagen! Daarmee was overigens nog geen punt gezet achter zijn onderwijskundige loopbaan: Van den Bosch werd ... rektor van de Latijnse school te Vianen!


Dit artikel is overgenomen uit het tijdschrift nr 3/4, 9de jaargang 1984, 'Eeuwenoude kaarten en plattegronden van Vianen en de Vijfherenlanden'. Auteurs: J.A.L. de Meyere en J.M.M. Ruijter. Het volgende artikel is: Braun en Hogenberg. Voor het overzicht van alle artikelen zie: 'Kaarten en plattegronden van Vianen en de Vijfheerenlanden’.

We use cookies

Wij gebruiken cookies op onze web site. Sommigen zijn essentieel voor het correct functioneren van de site, terwijl anderen ons helpen om de site en gebruikerservaring te verbeteren (tracking cookies). U kan zelf kiezen of u deze cookies wil toestaan of niet. Let op dat als u onze cookies weigert mogelijk niet alle functies van de site beschikbaar zijn.